تجربه‌های نگارشی، ✍️ رضا بابایی

اردیبهشت ۱۹, ۱۴۰۱

۱. نویسنده نباید گارد نویسندگی بگیرد؛ یعنی نباید گمان کند که در هنگام نوشتن، مشغول کاری شاق و متفاوت از کارهای روزانه‌ است. هنر نویسندگی در کاستن از فاصلۀ میان قلم نوشتاری و زبان روزمرۀ مردم است؛ بدون آنکه دچار شلختگی و عیب‌های زبان گفتاری شود. بهترین زبان نوشتاری، همان زبان گفتاری است منهای عیب‌های آن. زبان گفتاری چند عیب یا ویژگی دارد:
یک. در گفتار، کلمات معمولا به ترتیب انسی که ما با آنها داریم به ذهنمان می‌آیند، نه به اقتضای اسلوب جمله‌سازی. مثلا در گفتار می‌گوییم: «رفتم امروز بازار، کمی خرید کردم.» طبق اسلوب زبان، قید «امروز» باید اول جمله بیاید: امروز رفتم بازار…
دو. حذف حروف اضافه و حتی گاه کلمات کلیدی، در زبان گفتاری معمول است. مثلا جملۀ «رفتم بازار، کمی خرید کردم» در واقع ناقص است؛ اگرچه شنونده می‌داند که مراد گوینده این است که «رفتم “به” بازار “و” کمی خرید کردم.» گوینده اجازه دارد که بگوید: «او سال ۱۳۳۰ دنیا آمده» اما نویسنده باید بنویسد: «او “در” سال ۱۳۳۰ “به” دنیا آمده است.»
سه. عیب زبان گفتاری، کم‌واژگانی است؛ چون گوینده فرصت نویسنده را برای جست‌وجو و انتخاب مناسب‌ترین کلمات ندارد و ناگزیر معمول‌ترین و دستمالی‌شده‌ترین کلمات بر زبان او جاری می‌شود. اما نویسنده – مثلا – راضی نمی‌شود در مثال پیش‌گفته، از کلمۀ «کمی» استفاده کند؛ بلکه به جای آن، «مقداری» یا مانند آن می‌گذارد.

۲. پس از آنکه راحت و بدون هیچ دغدغه‌ای نوشتید و نقطۀ آخر را گذاشتید، نوبت به وسواس و سخت‌گیری می‌رسد. در این مرحله، هر قدر می‌توانید بر نوشتۀ خود سخت بگیرید و حتی از یک کلمۀ آن آسان نگذرید. به قول همینگوی، مست بنویس و هشیار ویرایش کن. این هشیاری و سخت‌گیری یا باید جمله‌به‌جمله باشد، یا بندبه‌بند یا پس از آنکه نوشتار به پایان رسید.

۳. از بخت‌یاری نویسنده است که نوشتۀ او را پیش از انتشار، کسانی ببینند و بر آن خرده بگیرند. اگر نویسنده‌ای چنین دوستان و همراهانی ندارد، بر او است که در انتشار نوشته‌اش شتاب نکند؛ بلکه پبش از انتشار، آن را بارها بخواند. در بازخوانی‌ها هم اصلاحات محتوایی کند و هم اصلاحات لفظی. یکی‌دو بار هم با چشم مخالف فرضی بخواند.

۴. هر نوشته‌ای از ما که به رؤیت کسی می‌رسد، بخشی از جورچین شخصیت ما را در ذهن او کامل می‌کند. هیچ نوشته‌ای را تا به سطحی از مقبولیت(از محتوا تا تایپ) نرسانده‌اید، منتشر نکنید، حتی اگر می‌دانید که خوانندگان آن به شمار انگشتان یک دست نخواهد بود.

۵. خواندنی‌ترین نوشته‌ها آن است که محتوایی بکر و به‌روز و پیش‌برنده داشته باشند، و ملال‌آورترین نوشته، آن است که تکرار شنیده‌ها و گفته‌های دیگران باشد. بنابراین کسانی که می‌خواهند سخنی بگویند که مردم آن را روزانه چندین بار از رسانه‌های رسمی و تبلیغی و سخنرانی‌های معمول می‌شنوند، نباید توقع استقبال داشته باشند. آری؛ هر سخن نو و بی‌سابقه‌ای، درست و راست نیست؛ اما سخن تکراری همیشه ملال‌آور است، مگر برای مخاطبان معتاد به آن سخنان.

۶. غرور نویسنده، دشمن قلم او است؛ زیرا گوهر صمیمیت و دلاویزی را از او می‌رباید. نویسندۀ مغرور، بیش از آنکه در اندیشۀ مفاهمه و تفهیم باشد، در فکر حراست از شخصیت علمی یا اجتماعی خویش است و هیچ‌گاه از ردای هیبت و وقار بیرون نمی‌آید. بنابراین در انتخاب کلمات و لحن نوشتار، بیشتر به جایگاه اجتماعی و مرتبۀ علمی خود می‌اندیشد تا حق مطلب. او به جای آنکه دست در گردن خواننده بیاویزد و با او گشت‌وگذار کند، ترجیح می‌دهد که مخاطبش دورترک بنشیند و به سخنرانی رسمی و غرّای او گوش دهد.

۷. هر نوشته‌ای، سفره‌ای است که نویسنده برای خواننده پهن کرده است. سفره، هم جای غذای اصلی است و هم جای مخلفات(سالاد و ترشی…)؛ اما سفره‌ای که جز مخلفات بر آن نیست، به درد شکم‌های گرسنه نمی‌خورد. برخی نوشته‌ها را می‌خوانی و به آخر می‌رسانی، اما بیش از یکی‌دو سطر آن، دندان‌گیر نیست. نویسنده، مقدمه را از جایی دور شروع کرده یا گریزهای بیهوده در میان افکنده است؛ اما آنجا که باید کرّوفرّ کند، فرود آمده است! درختی تناور برکشیده است، اما همچون درخت کاج، نه میوه‌ بر شاخ دارد و نه سایه بر زمین.

۸. حذف حتی یک کلمۀ زائد، برداشتن باری از دوش جمله و فهم مخاطب است. جمله هر چه پیراسته‌تر باشد، چابک‌تر است و به فهم خواننده نزدیک‌تر.

۹. هر نوشته‌ای، سیرتی دارد و صورتی. اهتمام به صورت و ظاهر نوشتار(از جمله‌سازی و پاراگراف‌بندی تا تایپ فنی و بدون غلط) به اندازۀ محتواگرایی اهمیت دارد.

۱۰. هنر ننوشتن، گاهی کمتر از هنر نوشتن نیست. اگر این را نیاموخته‌ایم، آن را بیاموزیم. پس ننویسیم مگر آنگاه كه دربارۀ موضوع نوشتارمان، بیش از خوانندگان احتمالی، خوانده‌ایم یا اندیشیده‌ایم؛ وگرنه عرض خود می‌بریم و…

 

توسط
آقای حسینی
آقای حسینی

مقالات مرتبط

اطلاعیه جلسه هشتم شاهنامه‌خوانی،یکشنبه دوم اردیبهشت۱۴۰۳

نشست‌ها

اطلاعیه جلسه هشتم شاهنامه‌خوانی،یکشنبه دوم اردیبهشت۱۴۰۳

💢 شاهنامه‌خوانی 🔸 جلسه شاهنامه‌خوانی 🔹 استاد: حسین مقیمی 🔹جلسه هشتم: یک‌شنبه دوم اردیبهشت۱۴۰۳ ساعت۱۹:۳۰ 🔻مکان: قم، نبش میدان رسالت، دانشگاه طلوع‌مهر 🔹حضور برای عموم علاقه‌مندان بلامانع است #شاهنامه #کانون_نویسندگان_قم تلگرام (https://t.me/qomqalam) | ایتا (https://eitaa.com/qomqalam) | سایت (http://qomqalam.ir/)

بدون دیدگاه اردیبهشت ۱, ۱۴۰۳
اطلاعیه جلسه پانزدهم سعدی‌خوانی، یکشنبه ۲۶ فروردین۱۴۰۳

نشست‌ها

اطلاعیه جلسه پانزدهم سعدی‌خوانی، یکشنبه ۲۶ فروردین۱۴۰۳

💢 سعدی‌خوانی 🔸 جلسه شرح غزلیّات سعدی و ادبیات معاصر 🔹 استاد: دکتر حسن عزیزی جلسۀ پانزدهم: یک‌شنبه۲۶فروردین۱۴۰۳ ساعت۱۹:۳۰ 🔻مکان: قم، نبش میدان رسالت  دانشگاه طلوع‌مهر 🔹حضور برای عموم علاقه‌مندان بلامانع است #سعدی #کانون_نویسندگان_قم تلگرام (https://t.me/qomqalam) | ایتا (https://eitaa.com/qomqalam) | سایت (http://qomqalam.ir/)|

بدون دیدگاه فروردین ۲۴, ۱۴۰۳
اطلاعیه جلسه پنجاه و سوم شرح مثنوی، شنبه ۲۵ فروردین۱۴۰۳

نشست‌ها

اطلاعیه جلسه پنجاه و سوم شرح مثنوی، شنبه ۲۵ فروردین۱۴۰۳

💢 مثنوی‌خوانی 🔸 جلسه هفتگی شرح مثنوی مولانا 🔹 استاد: علی حیدری یساولی 🔹 جلسه پنجاه‌وسوم: شنبه۲۵فروردین۱۴۰۳ ساعت۱۹:۳۰ 🔻مکان: قم، نبش میدان رسالت، دانشگاه طلوع‌مهر 🔹حضور برای عموم علاقه‌مندان بلامانع است #مثنوی #کانون_نویسندگان_قم تلگرام (https://t.me/qomqalam) | ایتا (https://eitaa.com/qomqalam) | سایت (http://qomqalam.ir/)|

بدون دیدگاه فروردین ۲۳, ۱۴۰۳
گزارش تصویری اختتامیه سی و هفتمین دورۀ کلاس‌های آموزشی کانون نویسندگان قم

نشست‌ها

گزارش تصویری اختتامیه سی و هفتمین دورۀ کلاس‌های آموزشی کانون نویسندگان قم

گزارش تصویری اختتامیه سی و هفتمین دورۀ کلاس‌های آموزشی کانون نویسندگان قم #نشست #عکس #کانون_نویسندگان_قم  تلگرام (https://t.me/qomqalam) | ایتا (https://eitaa.com/qomqalam) | سایت (http://qomqalam.ir/)|دفتر مهارت افزایی (https://eitaa.com/skill_tolouemehr)

بدون دیدگاه اسفند ۱۳, ۱۴۰۲
اطلاعیه اختتامیه سی و هفتمین دورۀ کلاس‌های آموزشی کانون نویسندگان قم

نشست‌ها

اطلاعیه اختتامیه سی و هفتمین دورۀ کلاس‌های آموزشی کانون نویسندگان قم

🔸سخنران: استاد مصطفی پورنجاتی نویسنده و ویراستار 🔸موضوع: چرا ننویسم؟؛ نگاهی به پدیده‌ نانوشتن و راهکارهای بیشتر نوشتن 🔸همراه با خوانش متون برگزیدۀ هنرجویان و اهدای جوایز به برگزیدگان دوره 🔹زمان: چهارشنبه۹ اسفند۱۴۰۲ ساعت:۱۸:۳۰ 🔹مکان: میدان رسالت، دانشگاه طلوع مهر حضور برای همه علاقه‌مندان بلامانع است. #نشست #کانون_نویسندگان_قم  تلگرام (https://t.me/qomqalam) | ایتا (https://eitaa.com/qomqalam) | سایت […]

بدون دیدگاه اسفند ۸, ۱۴۰۲
✅مسابقه ویژۀ آیین اختتامیه سی‌وهفتمین دورۀ کلاس‌های آموزشی کانون نویسندگان قم 

نشست‌ها

✅مسابقه ویژۀ آیین اختتامیه سی‌وهفتمین دورۀ کلاس‌های آموزشی کانون نویسندگان قم 

📣دفتر مهارت‌افزایی طلوع مهر و کانون نویسندگان قم برگزار می‌کنند: ✅مسابقه ویژۀ آیین اختتامیه سی‌وهفتمین دورۀ کلاس‌های آموزشی کانون نویسندگان قم ♦️برای شرکت در این مسابقه کافیست آثار خود را از طریق آیدی ذکر شده در اطلاعیه ارسال نمایید. ✔️ موضوعات مسابقه: ۱. تقارن بهار قرآن با بهار طبیعت ۲.ما منتظر طلوع صبح فرج هستیم( […]

بدون دیدگاه اسفند ۵, ۱۴۰۲

نشست‌ها

💢کانون نویسندگان قم و دفتر مهارت‌افزایی طلوع مهر برگزار می‌کنند ⬅️ سی‌ و هشتمین دوره کلاس‌های آموزشی 🔹خواهران برادران 🔸فیلمنامه‌نویسی پیشرفته استاد مهدی داودآبادی ۱۵ساعت(یکشنبه‌ها ساعت۱۴:۳۰) 🔸داستان‌نویسی مقدماتی استاد علی‌اصغر کاویانی ۱۵ساعت(یکشنبه‌ها ساعت۱۶) 🔸داستان‌نویسی تکمیلی (مینی‌مال) استاد کاویانی ۱۵ساعت(یکشنبه‌ها ساعت۱۸) 🔸خبرنگاری استاد مرتضی داستانی ۲۰ساعت(دوشنبه‌ها ساعت۱۵) 🔸ویرایش رایانه‌ای وصفحه‌آرایی پیشرفته استاد کسرائیان ۲۰ساعت(دوشنبه‌هاساعت۱۷) 🔸داستان‌نویسی تکمیلی(کودک […]

بدون دیدگاه بهمن ۱, ۱۴۰۲
اطلاعیه دور «اینک کتاب…» ویژه بانوان، جلسات جمع‌خوانی و گفتگو دربارۀ آتار نویسندگان ماندگار

نشست‌ها

اطلاعیه دور «اینک کتاب…» ویژه بانوان، جلسات جمع‌خوانی و گفتگو دربارۀ آتار نویسندگان ماندگار

💢کانون نویسندگان قم و دفتر مهارت‌افزایی طلوع مهر برگزار می‌کنند 🔹ویژه بانوان (بازۀ سنی۱۷ تا۲۲سال) 🔸اینک کتاب… جلسات جمع‌خوانی و گفتگو دربارۀ آتار نویسندگان ماندگار 🔸فصل اول: جلال آل‌احمد بازخوانی داستان‌های جلال آل‌احمد با رویکرد تحلیل هنری و نقد ادبی 🔸با حضور: استاد خانم شفیعه اسماعیلی ۵جلسۀ حضوری 🔹 زمان ثبت‌نام: تا ۱۱بهمن ۱۴۰۲ 🔹 […]

بدون دیدگاه بهمن ۱, ۱۴۰۲
اطلاعیه کارگاه خبرنویسی، استاد داستانی

نشست‌ها

اطلاعیه کارگاه خبرنویسی، استاد داستانی

💢کانون نویسندگان قم و دفتر مهارت‌افزایی طلوع مهر برگزار می‌کنند 🔹خواهران برادران 🔸کارگاه خبرنویسی پیشرفته 🔸مدرس: استاد مرتضی داستانی، روزنامه‌نگار و مدیرمسئول روزنامه مخاطبان دوره: اصحاب رسانه و کلیه علاقه‌مندانی که آشنایی مقدماتی به مبحث خبرنگاری دارند. 🔹 زمان ثبت‌نام: تا چهارشنبه۲۷دی ۱۴۰۲ 🔹 زمان برگزاری: پنجشنبه۲۸ دی ۱۴۰۲ 🔹 ساعت ۹ تا ۱۳ ❇️ […]

بدون دیدگاه دی ۲۰, ۱۴۰۲
دیدگاه‌ها

اولین نفری باشید که درباره این دوره نظر میدهید!

خوشحال میشیم نظر خودتان را برای ما بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *